WERK AAN DE GROENEWEG TE HOUTEN

  • Ontwerper:REDscape
  • Hoofdaannemer:Agterberg
  • Opdrachtgever:De Enveloppencommissie Linieland / Staatsbosbeheer
  • Voorbereiding:2011-2012
  • Uitvoering:2013-2014
  • Uitvoeringskosten (excl. BTW):circa € 300.000,-

Uitgevoerde taken/rol Rod'or Advies:

  • Voorbereidende werkzaamheden
  • Situatie- en hoogtemeting
  • Globale kostenraming Voorlopig Ontwerp
  • Globale kostenraming Definitief Ontwerp
  • Globale kostenraming beheerskosten
  • Coördineren verkennend bodem- en waterbodemonderzoek
  • Bestek met bestektekeningen
  • Bestek- en directiebegroting
  • Openbare aanbestedingsprocedure

De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een uniek historisch fenomeen, bestaande uit een zichtbare structuur van forten, accessen, batterijen, groepschuilplaatsen en schootsvelden. Deze verdedigingslinie, ontworpen in 1814, is steeds opnieuw aangepast en verbeterd tot aan de Tweede Wereldoorlog. De Linie loopt vanaf het IJsselmeer (toen Zuiderzee) tot aan de Biesbosch, is 85 km lang en varieert in breedte tussen de 6 en 8 km. Het verdedigde westelijk Nederland door de polders te inunderen, waardoor het voor de vijand moeilijk werd om zich over het land te verplaatsen. Bij het inunderen is dankbaar gebruik gemaakt van de eigenschappen van het bestaande landschap.

Eén onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt gevormd door infanteriestelling het Werk aan de Groeneweg. Het is gesitueerd aan de noordkant van de Lek op ongeveer 2 km ten westen van Fort Honswijk in de gemeente Houten en bestaat uit een dubbel loopgraaf systeem dat doorloopt tot aan de zuidelijke oever van de rivier de Lek bij Fort Everdingen.

Het Werk aan de Groeneweg is pas in 1914 aangelegd om de linie Fort Honswijk – Werk aan de korte Uitweg te versterken aangezien door de toenmalige moderne oorlogsvoering de 19e eeuwse waterlinie niet meer voldoende was. Staatsbosbeheer heeft met de herinrichting van het Werk aan de Groeneweg de mogelijkheden aangegrepen om de cultuurhistorische onderdelen van de Stelling van Honswijk te completeren en te versterken.

Sinds een aantal jaren was het plangebied door de rijke klei ondergrond en de aanwezigheid van koeien voor een deel door beplanting overwoekerd waardoor het een ruig karakter had gekregen. Het water en de laagtes waren dicht gegroeid en de loopgraven grotendeels weggehaald. Voor veel gebruikers totaal onzichtbaar en onherkenbaar. Samen met Staatsbosbeheer heeft de Enveloppencommissie Linieland het bureau REDscape opdracht gegeven om een landschapsontwerp voor het ‘Werk aan de Groeneweg’ te maken. REDscape heeft vervolgens Rod’or Advies gevraagd om dit ontwerp tijdens alle fasen van globale kostenramingen te voorzien en om het plan gereed te maken voor uitvoering.

Om het gebied weer zichtbaar en herkenbaar te maken is struikgewas weggehaald om de structuur van de loopgraven en het visuele contact tussen de twee lijnen te herstellen. Aan de voorkant van het werk, waar vroeger de militairen een vrije blik hadden over het landschap en de mogelijke aankomende vijand hadden, is de hoog opgaande beplanting verwijderd en de bestaande sloot uitgebreid tot een structuur van open water met rietkragen. Hiermee zijn enkele kazematten op een dramatische wijze volledig of deels in het water komen te staan. Door hun onbereikbaarheid vormen ze een mysterieus moment in de beleving van het werk.

De structuur van de loopgraven is, door het verwijderen van veel opgaande beplanting, aangescherpt zodat deze weer gebruikt en beleefd kan worden. Het volledig overwoekerde natte deel tussen de loopgraven is uitgebaggerd en omgevormd tot een natuurlijk moerassysteem dat afhankelijk is van regenwater. Nieuwe meerstammige eiken zijn geplant als een natuurlijke rugdekking langs de gehele achterkant van het werk en zijn heel gunstig voor de ecologische gradiënt. De moerassen, open vlaktes van gras en open water, maken het werk tot een potentieel rijk natuurgebied.